Bệnh Ung Thư
Bác Sĩ Phạm Hoàng Trung
Bệnh ung thư (cancer) xẩy ra khi các tế bào trong cơ thể sinh sôi nảy nở một cách mau lẹ và bất bình thường do sự biến đổi gene và tệ hại hơn nữa là tế bào được sinh ra bất bình thường này sống mãi không chết (bất tử), tức là không theo tiến trình sinh, sống rồi tự chết như một tế bào bình thường (apoptosis). Từ đó những tế bào bất bình thường này càng ngày càng sinh sản ra nhiều hơn nữa và sau đó nhanh chóng tạo thành bướu (khối u) ung thư. Để nuôi dưỡng bướu ung thư (cancerous tumor) càng ngày càng lớn, bướu ung thư sẽ tự tạo nên các mạch máu mới (angiogenesis) để lấy các chất bổ dưỡng của cơ thể khiến bệnh nhân bị xuống cân mau chóng do thiếu dinh dưỡng mặc dầu bệnh nhân vẫn ăn uống bình thường. Khi bướu ung thư lớn nhiều, nó có thể chèn ép các mô lân cận và ngay cả các cơ quan nội tạng chung quanh. Nguy hại hơn nữa, tế bào ung thư có thể tách rời ra khỏi bướu ung thư nguyên thủy, di chuyển qua đường máu huyết để tới một cơ quan khác trong người, sau đó tạo nên một bướu ung thư khác ngay nơi cơ quan mới di chuyển tới (di căn, metastasis).
Mặc dầu không biết được chính xác nguyên nhân gây biến đổi gene tạo thành ung thư nhưng người ta tin rằng những yếu tố như di truyền, môi trường sống, lối sống, tất cả đều liên quan tới việc biến đổi tế bào bình thường thành bất thường, rồi từ tế bào bất thường sinh sôi nảy nở thành bướu ung thư.
Góp phần tai hại vào việc tác động và phát triển lớn mạnh của bệnh ung thư có thể ghi nhận được 3 điều như sau: tác nhân bên ngoài, yếu tố bên trong và lối sống không lành mạnh. Tác nhân bên ngoài gồm có môi trường làm việc không lành mạnh, tiếp xúc với không khí, nước bị ô nhiễm, tiếp xúc với hóa chất độc hại, thuốc trừ sâu, diệt cỏ … Yếu tố bên trong tác động gây ung thư gồm có nguyên nhân di truyền và nhiễm trùng. Sau cùng, là lối sống không lành mạnh mà các nhà khoa học tin rằng là nguyên nhân thiết yếu gây ra ung thư. Lối sống không lành mạnh gồm có ăn uống dinh dưỡng không hợp lý, hút thuốc, uống nhiều rượu. Những người hút thuốc có nhiều nguy cơ bị ung thư phổi hơn những người khác. Những người uống nhiều rượu có nguy cơ dễ bị ung thư mồm miệng và cuống họng. Ăn uống nhiều chất béo (fat) và ít chất sơ, chất sợi (fiber) liên quan tới nguy cơ dễ bị ung thư ruột già, và cũng là yếu tố dẫn tới ung thư vú và ung thư nhiếp hộ tuyến.
Theo công trình nghiên cứu của phân khoa sức khỏe cộng đồng tại trường Đại học Harvard thì trong tổng số những ung thư đưa đến tử vong, có 65% là do bệnh nhân ăn uống dinh dưỡng sai nguyên tắc, thiếu tập thể dục và có một lối sống không lành mạnh. Nhiều chuyên gia y tế tin rằng những tác nhân bên ngoài, yếu tố bên trong và lối sống không lành mạnh như đã nói ở trên tạo nên nhiều gốc tự do (free radicals) trong cơ thể. Nếu trong người bị càng nhiều gốc tự do thì những gốc tự do tai hại này sẽ càng đánh phá vào các gene di truyền của tế bào, làm các tế bào lành mạnh bình thường biến đổi thành tế bào bất bình thường; từ đó càng ngày càng sinh sôi nảy nở nhanh chóng nhiều tế bào bất bình thường hơn nữa, để sau cùng tạo thành bướu ung thư. Những chuyên gia y tế khác thì cho rằng những yếu tố như hút thuốc lá, thói quen ăn uống dinh dưỡng sái nguyên tắc sẽ tăng nguy cơ bị ung thư vì những yếu tố này làm suy yếu hệ thống miễn nhiễm. Một khi hệ thống miễn nhiễm bị suy yếu thì sẽ làm suy giảm khả năng tiêu diệt những tế bào tiền ung thư trước khi những tế bào này phát triển thành tế bào ung thư.
Những nhà nghiên cứu cũng cho rằng căng thẳng trong đời sống (stress) làm rối loạn và suy yếu hệ thống miễn nhiễm, từ đó cũng dễ có nguy cơ bị bệnh ung thư.
Có một giả thuyết còn cho rằng không ít thì nhiều, ai cũng có tiềm ẩn mầm mống tế bào tiền ung thư trực sẵn trong người, càng lớn tuổi càng có nhiều hơn. Những tế bào tiền ung thư này chỉ chờ môi trường thích hợp và thuận lợi (như tiếp xúc với hóa chất độc hại, ăn uống dinh dưỡng sai nguyên tắc, lối sống không lành mạnh, căng thẳng trong đời sống…) để phát triển thành tế bào ung thư.
Nếu biết được những yếu tố nguy hại tác động gây ung thư và những yếu tố lợi ích ngăn ngừa ung thư, đồng thời hành động kịp thời và thích đáng thì chúng ta có thể giảm thiểu được nguy cơ bị ung thư.
Có trên 100 loại ung thư và những loại này có các nguyên nhân gây bệnh và thể hiện triệu chứng bệnh trạng khác nhau. Ngay cả tốc độ bệnh phát triển mau hay chậm cũng khác biệt tùy theo loại ung thư. Tuy nhiên, hầu hết các loại ung thư được chia làm 4 nhóm khác nhau tùy theo nơi chúng phát xuất:
- Carcinomas: là loại ung thư phát xuất từ da, màng dịch nhầy, các tuyến và cơ quan nội tạng.
- Leukemias (ung thư máu – bệnh bạch cầu): là loại ung thư phát xuất từ các mô tạo máu, như tủy xương chẳng hạn. Trong bệnh này, bạch cầu tăng bất thường trong máu.
- Sarcomas: là loại ung thư phát xuất từ xương, bắp thịt và mô liên kết.
- Lymphomas: là loại ung thư phát xuất từ hệ thống bạch huyết.
Dấu hiệu và triệu chứng: Vì trong giai đoạn đầu của bệnh ung thư, bệnh nhân không có triệu chứng nào rõ rệt nên bệnh nhân thường được khuyên nên đi khám định kỳ để phát hiện được bệnh sớm thì có nhiều cơ may được chữa khỏi hơn. Một khi bệnh nhân phát hiện ra những triệu chứng sau đây thì bệnh ung thư đã phát triển qua giai đoạn khá nặng:
|
- Ho dai dẳng, khạc ra đờm có lẫn máu, tức ngực, hụt hơi, mệt mỏi, xuống cân: có thể là biểu hiện của ung thư phổi (lung cancer).
|
|
- Khàn giọng lâu ngày (3 – 4 tuần), đau cuống họng, ho dai dẳng, hơi thở có mùi hôi: có thể là dấu hiệu khởi đầu của ung thư thanh quản (laryngeal cancer).
|
|
- Đau bụng dưới, xuống cân, thay đổi thói quen đi cầu, có máu trong phân: có thể là biểu hiện của ung thư ruột già (colon cancer).
|
|
- Tinh hoàn sưng, đau, khó chịu, sờ nắn thấy xuất hiện một khối u: có thể là triệu chứng của ung thư tinh hoàn (testicular cancer).
|
|
- Mắt và da vàng, dễ bị bầm và chảy máu, bụng chướng và đau bên hạ sườn phải, giảm cân, ăn không ngon miệng, kém tiêu hóa: có thể là biểu hiện của ung thư gan (liver cancer– hepatocellular carcinoma).
|
|
- Âm đạo ra máu bất thường, đau bụng dưới: có thể là dấu hiệu ban đầu của ung thư tử cung (endometrial cancer).
|
|
- Bụng chướng đau sau khi ăn, ngay cả ăn nhẹ; càng ngày càng nuốt khó, ợ nhiều, biếng ăn, buồn nôn, đôi khi ói ra máu, đi cầu phân đen, người yếu, mệt mỏi, xuống cân: có thể là dấu hiệu của ung thư bao tử (gastric cancer).
|
|
- Thấy khó chịu ở bụng dưới, cảm giác nặng bụng, đầy bụng và bụng lớn, đôi khi khó đi cầu, đi tiểu nhiều lần: có thể là triệu chứng của ung thư buồng trứng (ovarian cancer).
|
|
- Tiểu ra máu: có thể là triệu chứng của ung thư bàng quang (bọng đái) hoặc thận (bladder cancer or kidney cancer).
|
|
- Có khối u hoặc chảy mủ ở vú: có thể là dấu hiệu của ung thư vú (breast cancer).
|
|
- Rối loạn đi tiểu ở nam giới như tiểu lắt nhắt, tiểu rát, dòng nước tiểu yếu và số lượng nước tiểu ít: có thể là dấu hiệu của ung thư nhiếp hộ tuyến (prostate cancer).
|
|
- Sưng / nổi hạch, người yếu, mệt mỏi, sốt nóng, đổ mồ hôi đêm, dễ chảy máu, bầm tím, dễ bị nhiễm trùng, xuống cân bất thường: có thể là triệu chứng của bệnh ung thư máu (leukemia cancer).
|
|
- Đau ở bụng trên, lan ra sau lưng, ăn không ngon miệng, buồn ói, xuống cân, sưng viêm mạch máu do máu đông đóng cục, đường tăng cao trong máu: có thể là triệu chứng của ung thư tụy tạng (pancreatic cancer).
|
|
- Trên da nổi nốt ruồi lớn, có nhiều màu sắc, bờ không đều hoặc chảy máu: có thể là biểu hiện của ung thư da (skin cancer).
|
|
- Nuốt khó (ngay cả thức ăn lỏng): có thể là biểu hiện của ung thư thực quản (esophageal cancer).
|
|
|
|
Trên đây, đơn cử những dấu hiệu và triệu chứng tiêu biểu của vài bệnh ung thư bị mắc phải nhất. Tuy nhiên, những dấu hiệu và triệu chứng tổng quát này không nhất thiết chỉ là dấu hiệu và triệu chứng của bệnh ung thư mà có thể trùng hợp với những dấu hiệu và triệu chứng của các bệnh khác. Do đó bệnh nhân nên đi khám bác sĩ sớm để có một sự chẩn đoán chính xác.
Giải phẫu, hóa trị và xạ trị là những phương pháp chính trong y khoa hiện nay để điều trị ung thư. Hóa trị là phương pháp được phổ biến nhất trong ba phương pháp kể trên, nhưng hóa trị thường gây ra nhiều phản ứng phụ làm tổn hại đến sức khỏe của bệnh nhân.
DR. PHẠM HOÀNG TRUNG
9822 Bolsa Ave. Suite E – Westminster, CA 92683 – USA